طرحواره محرومیت هیجانی

طرحواره محرومیت هیجانی

طرحواره محرومیت هیجانی همان احساسی است که افراد فکر می‌کنند به ‌اندازه کافی محبت و عشق دیگران را دریافت نمی‌کنند. در طرحواره محرومیت هیجانی، افراد احساس می‌کنند که اطرافیانشان به آنها اهمیت نمی‌دهند و هیچ‌کس آنها را درک نمی‌کند. این افراد، آدم‌هایی سرد و بی‌محبت هستند و احساس خشم، خیانت، تنهایی و رنجش می‌کنند و این احساس و حال بد، آنها را از اطرافیانشان دورتر و کمبودشان را قطعی می‌کند.

آیا احساس می‌کنید کسی شما را درک نمی‌کند؟

آیا احساس می‌کنید به عشق و محبت بیشتری نیاز دارید؟

آیا از نظر دیگران، انسانی سرد، نامهربان و دست‌نیافتنی هستید؟

آیا فرد خاصی در زندگی شما وجود ندارد که واقعاً نگران حال شما باشد؟

آیا شریک عاطفی شما در شرایط و لحظه‌های سخت در کنار شما نیست؟

محرومیت هیجانی باعث می‌شود فرد احساس تهی‌بودن کند؛ یعنی احساس نادیده‌ گرفته‌ شدن، کمبود، محرومیت و غم و دلتنگی می‌کند و انگار مُهر تنهایی و بی‌پناهی بر پیشانی‌شان زده شده است. افرادی که در این تله می‌افتند، بسیار پرتوقع می‌شوند؛ یعنی محبت اطرافیان، آنها را راضی نمی‌کند.

انواع محرومیت هیجانی:

1. محرومیت از محبت: افراد درگیر این نوع از طرحواره محرومیت هیجانی، احساس می‌کنند کسی به آنها توجه و محبت نمی‌کند و احساس می‌کنند از محبت‌هایی نظیر لمس‌شدن و در آغوش‌گرفته‌شدن محروم‌اند.
2. محرومیت از همدلی: این افراد احساس می‌کنند هیچ‌کس به حرف دلشان گوش نمی‌کند یا کسی تلاش نمی‌کند که بداند آنها چه کسی هستند و چه احساسی دارند.
3. محرومیت از حمایت: این افراد احساس می‌کنند کسی نیست که آنها را حمایت و راهنمایی کند. حتی وقتی از دیگران راهنمایی و حمایت کسب می‌کنند، باز هم با محرومیت مواجه هستند. کسانی که طرحواره محرومیت هیجانی دارند، اغلب دچار طرحواره ایثار هم هستند.

اشخاصی که در تله محرومیت هیجانی هستند، رفتارهای خاصی انجام می‌دهند؛ مثل ابراز نکردن و تمایل به محبت، درخواست‌نکردن از افراد مهم زندگی برای رفع نیازهای هیجانی، سؤال‌ کردن از دیگران، درعوض درباره خودشان کمتر حرف می‌زنند یا اصلاً حرفی نمی‌زنند. انجام رفتارهایی بر خلاف احساس زیربنایی، بیان‌نکردن احساسات و سایر رفتارهایی که منجر به محرومیت آنها و باعث می‌شود نیازهای هیجانی‌شان ارضا نشود. البته این افراد انتظار حمایت هیجانی ندارند؛ درنتیجه آن را هم دریافت نمی‌کنند. این افراد معمولاً همسری را انتخاب می‌کنند که نمی‌تواند یا نمی‌خواهد از نظر هیجانی آنها را ارضا نماید. آنها بیشتر افراد بی‌عاطفه، خودمحور، تنها یا نیازمند را برای زندگی مشترک خود انتخاب می‌کنند یا گیر چنین روابطی می افتند که آنها را با محرومیت هیجانی مواجه می‌کند. هرچه آنها بیشتر دوری می‌کنند، افراد درگیر این تله بیشتر احساس تنهایی می‌کنند. همچنین، این افراد روابط بین‌فردی و صمیمانه ندارند و خیلی تمایلی به برقراری رابطه از خود نشان نمی‌دهند.

آنهایی که محرومیت هیجانی را به‌صورت افراطی جبران می‌کنند، بسیار پرتوقع هستند؛ مخصوصاً وقتی نیازهایشان ارضا نشود، عصیان می‌کنند. این افراد گاهی حالت خودشیفتگی پیدا می‌کنند. ازآنجاکه در دوران کودکی محروم یا لوس بار آمده‌اند، احساس می‌کنند که دیگران وظیفه دارند نیازهایشان را برطرف کنند. چنین انسان‌هایی بر این باورند که به هر روش و طریقی باید انتظاراتشان برآورده شود. آنها لوس و بی‌مسئولیت بار آمده‌اند و هیچ‌گاه از قوانینی اطاعت نکرده‌اند. البته بعضی اوقات این افراد به خاطر استعداد و هوشی که بروز داده‌اند، دوست داشته شده‌اند؛ اما هیچ‌وقت محبت واقعی و خالص را دریافت نکرده‌اند. تعداد کمی از این افراد، نیازهایشان را به گونه‌ای بیان می‌کنند که در نظر دیگران افراد وابسته، درمانده و نمایشی جلوه می‌کنند. ممکن است مشکلات روان‌تنی و جسمی داشته باشند و با شرایط خاص خود، جلب توجه می‌کنند یا دیگران را وادار می‌کنند از آنها مراقبت نمایند و به این ترتیب، از این علائم نفع می‌برند. البته این کار خارج از حوزه هوشیاری آنها انجام می‌شود.

چهار نمونه از خانواده‌ هایی که باعث شکل‌گیری طرحواره محرومیت هیجانی در کودک می‌شوند:

1. والدین سرد و بی‌عاطفه
2. والدین بی‌توجه و پرمشغله
3. والدین ناتوان در برقراری ارتباط عاطفی
4. والدین ضعیف و محرومیت از حمایت خانواده

بااین‌حال اگر حداقل شش مورد از موارد زیر را تجربه می‌کنید احتمالا در حال حاضر این طرحواره در شما فعال است:

• انتظار ندارید نیازهای عاطفی شما برآورده شود
• کسی را ندارید که به شما اطمینان بدهد در کنار شماست یا در مواقع خاص از او مشورت بگیرید.
• در کودکی خود احساسات و عواطف واقعی را تجربه نکرده‌اید.
• دائما درگیر احساس خلا هستید؛ انگار چیزی را از دست داده‌اید اما نمی‌دانید چه چیزی را!
• تابه‌حال احساس عاطفی خاصی نسبت به کسی نداشته‌اید.
• نمی‌توانید احساسات خودتان را درک کنید.
• اغلب از نظر عاطفی طرد می‌شوید.
• به‌ندرت احساسات خود را با دیگران در میان می‌گذارید.
• والدین شما در دوران کودکی‌تان از یکدیگر دور بوده‌اند یا از نظر عاطفی یکدیگر را محروم می‌کردند.